Τα παρακάτω είναι σημειώσεις από το βιβλίο του Ε. Παπανούτσου "Ηθική". Τα σχόλια είναι δικά του.
- Σταθερός και αποφασιστικός ακόμη κι αν δεν είναι βέβαιος για την απόλυτη ορθότητα της γνώμης του γιατί η αστάθεια είναι πολύ επικίνδυνη στη ζωή.
- Τον εαυτό μου να νικώ παρά την τύχη.
- Τις επιθυμίες μου να μεταβάλλω παρά την τάξη του κόσμου.
- Εντελώς στην εξουσία μας τίποτα άλλο δεν είναι παρά οι σκέψεις μας.
-Αρκεί να κρίνει κανείς καλά για να πράττει και καλά.
- Σ' αυτήν άλλωστε τη δύναμη του ανθρώπου να φέρεται με την επιδοκιμασία και την έφεση προς εκείνο που ο νους το παρουσιάζει σαν αγαθό και αληθινό και ν' αποδοκιμάζει και να αποστρέφεται το αντίθετο.
- Αναποφάσιστοι επειδή δεν έχουμε σαφή και ευδιάκριτη γνώση.
- Όσο τελειοποιούμε τη διάνοιά μας και την ασκούμε να σχηματίζει ιδέες σαφείς και ευδιάκριτες, τόσο ασφαλέστερα κατευθύνουμε τη βούλησή μας προς την επιδίωξη του αγαθού και την αποφυγή του κακού, επομένως τόσο πιο ελεύθεροι γινόμαστε.
- Θεμέλιο του φιλοσοφικού του συστήματος η αυτοσυνείδηση: το ενέργημα του πνεύματος να αναδιπλώνεται και να στοχάζεται τον εαυτό του, cogito, είναι γι' αυτόν το ακλόνητο βάθρο κάθε βέβαιης και αναντίρρητης γνώσης.
- Δεν εντάσσει σ' αυτό μόνο τη νόηση αλλά τη βούληση και το συναίσθημα.
- Έξι είναι τα πρωταρχικά πάθη κατά τον Κ: ο θαυμασμός, η αγάπη, το μίσος, η επιθυμία, η χαρά και η λύπη.
- Η διαταραχή του πνεύματος προκαλεί το θαυμασμό καθώς και την επιθυμία, από την επιθυμία γεννιέται η αγάπη και το μίσος. όταν οι ορμές αυτές ικανοποιούνται η ψυχή γεμίζει χαρά, αλλιώς λύπη.
- Τα πάθη θολώνουν το πνεύμα και δεν αφήνουν το νου να υψωθεί έως τη σαφήνεια και τη ξαστεριά του στοχασμού που είναι προυπόθεση της πνευματικής τελειότητας.
- Τίποτε άλλο δεν είναι η ηθική ζωή παρά μια πάλη σκληρή και αδιάκοπη του πνεύματος να κατστείλει τα πάθη και με την υπερνίκηση τους να φτάσει στη ξαστεριά του στοχασμού.
- Θέλουν και πράττουν το κακό, γιατί βρίσκονται σε μιαν ανώμαλη ψυχική κατάσταση που θολώνει τη διάνοιά τους και επομένως διαστρέφει τη βούλησή τους (καρτεσιανή λύση σε αντίθεση με την Σωκρατική)
- Από που γεννιώνται οι πλάνες μας; επειδή η βούληση έχει πολύ περισσότερο πλάτος και έκταση από τη διάνοια, δεν τη συγκρατώ μέσα στα ίδια όρια, αλλά την απλώνω και σε πράγματα που δεν εννοώ. Καθώς απέναντί τους είναι καθ' εαυτήν αδιάφορη, πλανιέται πάρα πολύ εύκολα και διαλέγει το ψεύτικο για αληθινό και το κακό για αγαθό.
- Ούτε εκείνοι που επέκριναν αυτή τη βαθυστόχαστη διάκριση ανάμεσα στη νόηση και τη βούληση σαν έκφραση της ηθικής ελευθερίας, ούτε ο ίδιος ο Κ φαίνεται να ένιωσαν την ανυπολόγιστη αξία της: "Μόνο η βούληση ή μόνο η δύναμη του αυτεξουσίου υπάρχει που την αισθάνομαι μέσα μου να είναι τόσο μεγάλη, ώστε να μπορώ να συλλάβω την ιδέα καμμιάς άλλης πιο πλατειάς και πιο εκτεταμένης: έτσι ώστε αυτή κυρίως είναι που με κάνει να γνωρίζω ότι είμαι πλασμένος κατ εικόνα και ομοίωση του Θεού". Το μεγαλύτερο πλάτος της βούλησης του χρειάζεται αποκλειστικά και μόνο για να εξηγήσει τη γένηση της πλάνης, της θεωρητικής αστοχίας κατά πρώτο λόγο και επεισοδιακά μόνο της ηθικής "θέλετε να σας πω με λίγα λόγια σε τι η βούληση μπορεί να απλωθεί που ξεπερνά τα σύνορα της διάνοιας; Με μια λέξη σε όλα τα πράγματα όπου συμβαίνει να πλανιόμαστε".
- η μεγαλοφυια του συναισθάνθηκε ότι όχι η νόηση με την περιορισμένη έκτασή της, αλλά η ηθική ελευθερία και το βαθύ συναίσθημα της ευθύνης είναι εκείνα που εξομοιώνουν τον άνθρωπο με τον θεό. ότι η ανθρώπινη αξία έγκειται στην ελεύθερη και υπεύθυνη θέση και πραγμάτωση των αξιών και στην εξίσου ελεύθερη και υπεύθυνη άρνηση και αποφυγή των απαξιών.
- είδε την ελευθερία του ανθρώπου στις πλάνες και τα παραπτώματά του, όχι και στην έξαρση της αρετής του, στο ηθικό του άθλημα. Δεν είδε την άπειρη ουσία της εκεί ακριβώς όπου φανερώνεται όλη η λάμψη της: στη θέση του ηθικού ιδανικού και στην ηρωική πραγμάτωσή του. και παρασυρμένος από την ασύγκριτη τάχα ευστάθεια του αφηρημένου λογισμού, του θεωρητικού Λόγου, είπεν ανεξάρτητη και υπεύθυνη τη βούληση, όταν πέφτει στην πλάνη και το παράπτωμα, ενώ στη θήρα της αλήθειας και της αρετής την είπε υποταγμένη στους νόμους και υπάκουη στην καθοδήγηση της περιορισμένης διάνοιας.
- Σταθερός και αποφασιστικός ακόμη κι αν δεν είναι βέβαιος για την απόλυτη ορθότητα της γνώμης του γιατί η αστάθεια είναι πολύ επικίνδυνη στη ζωή.
- Τον εαυτό μου να νικώ παρά την τύχη.
- Τις επιθυμίες μου να μεταβάλλω παρά την τάξη του κόσμου.
- Εντελώς στην εξουσία μας τίποτα άλλο δεν είναι παρά οι σκέψεις μας.
-Αρκεί να κρίνει κανείς καλά για να πράττει και καλά.
- Σ' αυτήν άλλωστε τη δύναμη του ανθρώπου να φέρεται με την επιδοκιμασία και την έφεση προς εκείνο που ο νους το παρουσιάζει σαν αγαθό και αληθινό και ν' αποδοκιμάζει και να αποστρέφεται το αντίθετο.
- Αναποφάσιστοι επειδή δεν έχουμε σαφή και ευδιάκριτη γνώση.
- Όσο τελειοποιούμε τη διάνοιά μας και την ασκούμε να σχηματίζει ιδέες σαφείς και ευδιάκριτες, τόσο ασφαλέστερα κατευθύνουμε τη βούλησή μας προς την επιδίωξη του αγαθού και την αποφυγή του κακού, επομένως τόσο πιο ελεύθεροι γινόμαστε.
- Θεμέλιο του φιλοσοφικού του συστήματος η αυτοσυνείδηση: το ενέργημα του πνεύματος να αναδιπλώνεται και να στοχάζεται τον εαυτό του, cogito, είναι γι' αυτόν το ακλόνητο βάθρο κάθε βέβαιης και αναντίρρητης γνώσης.
- Δεν εντάσσει σ' αυτό μόνο τη νόηση αλλά τη βούληση και το συναίσθημα.
- Έξι είναι τα πρωταρχικά πάθη κατά τον Κ: ο θαυμασμός, η αγάπη, το μίσος, η επιθυμία, η χαρά και η λύπη.
- Η διαταραχή του πνεύματος προκαλεί το θαυμασμό καθώς και την επιθυμία, από την επιθυμία γεννιέται η αγάπη και το μίσος. όταν οι ορμές αυτές ικανοποιούνται η ψυχή γεμίζει χαρά, αλλιώς λύπη.
- Τα πάθη θολώνουν το πνεύμα και δεν αφήνουν το νου να υψωθεί έως τη σαφήνεια και τη ξαστεριά του στοχασμού που είναι προυπόθεση της πνευματικής τελειότητας.
- Τίποτε άλλο δεν είναι η ηθική ζωή παρά μια πάλη σκληρή και αδιάκοπη του πνεύματος να κατστείλει τα πάθη και με την υπερνίκηση τους να φτάσει στη ξαστεριά του στοχασμού.
- Θέλουν και πράττουν το κακό, γιατί βρίσκονται σε μιαν ανώμαλη ψυχική κατάσταση που θολώνει τη διάνοιά τους και επομένως διαστρέφει τη βούλησή τους (καρτεσιανή λύση σε αντίθεση με την Σωκρατική)
- Από που γεννιώνται οι πλάνες μας; επειδή η βούληση έχει πολύ περισσότερο πλάτος και έκταση από τη διάνοια, δεν τη συγκρατώ μέσα στα ίδια όρια, αλλά την απλώνω και σε πράγματα που δεν εννοώ. Καθώς απέναντί τους είναι καθ' εαυτήν αδιάφορη, πλανιέται πάρα πολύ εύκολα και διαλέγει το ψεύτικο για αληθινό και το κακό για αγαθό.
- Ούτε εκείνοι που επέκριναν αυτή τη βαθυστόχαστη διάκριση ανάμεσα στη νόηση και τη βούληση σαν έκφραση της ηθικής ελευθερίας, ούτε ο ίδιος ο Κ φαίνεται να ένιωσαν την ανυπολόγιστη αξία της: "Μόνο η βούληση ή μόνο η δύναμη του αυτεξουσίου υπάρχει που την αισθάνομαι μέσα μου να είναι τόσο μεγάλη, ώστε να μπορώ να συλλάβω την ιδέα καμμιάς άλλης πιο πλατειάς και πιο εκτεταμένης: έτσι ώστε αυτή κυρίως είναι που με κάνει να γνωρίζω ότι είμαι πλασμένος κατ εικόνα και ομοίωση του Θεού". Το μεγαλύτερο πλάτος της βούλησης του χρειάζεται αποκλειστικά και μόνο για να εξηγήσει τη γένηση της πλάνης, της θεωρητικής αστοχίας κατά πρώτο λόγο και επεισοδιακά μόνο της ηθικής "θέλετε να σας πω με λίγα λόγια σε τι η βούληση μπορεί να απλωθεί που ξεπερνά τα σύνορα της διάνοιας; Με μια λέξη σε όλα τα πράγματα όπου συμβαίνει να πλανιόμαστε".
- η μεγαλοφυια του συναισθάνθηκε ότι όχι η νόηση με την περιορισμένη έκτασή της, αλλά η ηθική ελευθερία και το βαθύ συναίσθημα της ευθύνης είναι εκείνα που εξομοιώνουν τον άνθρωπο με τον θεό. ότι η ανθρώπινη αξία έγκειται στην ελεύθερη και υπεύθυνη θέση και πραγμάτωση των αξιών και στην εξίσου ελεύθερη και υπεύθυνη άρνηση και αποφυγή των απαξιών.
- είδε την ελευθερία του ανθρώπου στις πλάνες και τα παραπτώματά του, όχι και στην έξαρση της αρετής του, στο ηθικό του άθλημα. Δεν είδε την άπειρη ουσία της εκεί ακριβώς όπου φανερώνεται όλη η λάμψη της: στη θέση του ηθικού ιδανικού και στην ηρωική πραγμάτωσή του. και παρασυρμένος από την ασύγκριτη τάχα ευστάθεια του αφηρημένου λογισμού, του θεωρητικού Λόγου, είπεν ανεξάρτητη και υπεύθυνη τη βούληση, όταν πέφτει στην πλάνη και το παράπτωμα, ενώ στη θήρα της αλήθειας και της αρετής την είπε υποταγμένη στους νόμους και υπάκουη στην καθοδήγηση της περιορισμένης διάνοιας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου