Τετάρτη 20 Ιουνίου 2012

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ

Αποσπάσματα από το βιβλίο του Daniel Goleman "Κοινωνική Νοημοσύνη".


ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ – DANIEL GOLEMAN

έτσι όποτε φέρνουμε μαι μνήμη στο μυαλό μας αναπροσαρμόζουμε την ίδια τη χημεία της, την επόμενη φορά που θα την ανασύρουμε αυτή η μνήμη θα αναδυθεί όπως την ανασύραμε την τελευταία φορά οι λεπτομέρειες της νέας κατάστασης εξαρτώνται από αυτά που μαθαίνουμε ενόσω την ανακαλούμε. Αν απλώς έχουμε αναζωπύρωση του ίδιου φόβου βαθαίνουμε τη φοβία μας. Αλλά η ανώτερη οδός μπορεί να βοηθήσει την κατώτερη να λογικευτεί εάν τη στιγμή του φόβου πούμε στον εαυτό μας κάτι που θα τον απαλύνει τότε η ίδια μνήμη επανκωδικοποιείται πάνω μας με λιγότερη ισχύ σιγά σιγά μπορούμε να φέρνουμε στο μυαλό μας τη μνήμη που μας φόβιζε χωρίς να αισθανόμαστε αυτό το κύμα απόγνωσης. Σε μια τέτοια περίπτωση συμβαίνει ένας επαναπρογραμματισμός των κυττάρων στην αμυγδαλή μας έτσι ώστε να σβήσει η αρχική συντελεστική εξα΄ρτηση που οδήγησε στην ανάπτυξη του φόβου. ένας από τους στόχους της ψυχοθεραπείας είναι η σταδιακή μεταβολή των νευρώνων που συνδέονται με το μαθημένο φόβο.


Οτιδήποτε εγκαθιδρύει κοινά σημαντικά στοιχεία μεταξύ των ατόμων ξυπνά φιλικά αισθήματα. Κάτι το οποίο αντιλαμβάνονται χωρίς άλλο όσοι έτυχε να πιάσουν συζήτηση με ένα γοητευτικό και ελκυστικό άτομο. Αυτή η έντονη επαφή μπορεί να σφυρηλατήσει την ταύτιση την αίσθηση ότι ο άλλος όπως κι εμείς είμαστε ουσιαστικά ένα και το αυτό.

Η νοητική όραση συνίσταται στη διερεύνηση του μυαλού των άλλων έτσι ώστε να γίνουν αντιληπτά τα συναισθήματά τους και να συναχθούν οι σκέψεις τους. Αυτή είναι η θεμελιώδης ικανότητα ενσυναισθητικής αλήθειας αν και στην πραγματικότητα δεν μπορούμε να διαβάσουμε τις σκέψεις του άλλου συλλαμβάνουμε αρκετές ενδείξεις από την έκφραση των ματιών και της φωνής.

Cohen: Ο ακραία αρσενικός εγκέφαλος δεν έχει ενσυναίσθηση αλλά συνοδεύεται από ακραίες διανοητικές δυνάμεις όπως η επίλυση ενός περίπλοκου προβλήματος. Αν και νοητικά είναι ιδιαίτερα προικισμένοι με ικανότητες αντίληψης συστημάτων. Ο ακραίος θηλυκός εγκέφαλος διαπρέπει στην ενσυναίσθηση και στην αντίληψη των σκέψεων και των συναισθημάτων. Αυτοί οι άνθρωποι διακρίνονται ως εκπαιδευτές και σύμβουλοι αλλά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη συστηματοποίηση.

Από τη στιγμή που ο νέος νευρώνας αποκτά υπόσταση μεταναστεύει στη θέση του μέσα στον εγκέφαλο και μέσα σ’ ένα μήνα αποκτά 10.000 συνδέσεις με άλλους νευρώνες σε διάφορα σημεία. Στους επόμενους 4 μήνες τελειοποιεί τις συνδέσεις του. Από τη στιγμή που συνδεθούν αυτά τα μονοπάτια κλειδώνουν. Τα κύτταρα που πυροδοτούνται μαζί είναι και καλωδιωμένα μαζί. Έχει καταρριφθεί ότι ο εγκέφαλος μας σταματάει να παράγει νέα κύτταρα από τη στιγμή που θα γεννηθούμε για την ακρίβεια γνωρίζουμε ότι ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός περιέχουν βλαστικά κύτταρα που μεταβάλλονται καθημερινά σε χιλιάδες νέους νευρώνες. Ο ρυθμός δημιουργίας νέων νευρώνων είναι πιο υψηλός κατά την παιδική ηλικία αλλά δημιουργούνται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας.

Bowlby: υπάρχει η υγιής προσκόλληση του παιδιού στους γονείς και είναι αναγκαία για την ψυχική του υγεία όταν οι γονείς ενεργούν με ενσυναίσθηση δημιουργούν μέσα του μια αίσθηση ασφάλειας.  Όμως δεν αποτελεί μόνο ένα συναισθηματικό κουκούλι βοηθάει τον εγκέφαλο να εκκρίνει νευροδιαβιβαστές που εντείνουν την ικανοποίηση η οποία προκύπτει από την αίσθηση ότι μας αγαπούν καθώς και την ικανοποίηση εκείνη που προσφέρει αυτή την αγάπη. Δεκαετίες αργότερα εντοπίστηκαν οι δύο νευροδιαβιβαστές που προκαλούν το αίσθημα της ικανοποίησης είναι η οξυτοκίνη και οι ενδορφίνες οι οποίοι δραστηριοποιούνται μέσω της συναισθηματικής σύνδεσης. Η οξυτοκίνη δημιουργεί μια αίσθηση ευχάριστης χαλάρωσης, ενώ οι ενδορφίνες μιμούνται την αίσθηση της απόλαυσης που προκαλεί στον εγκέφαλο η ηρωίνη. Αυτή την απολαυστική αίσθηση ασφάλειας στο νήπιο την προσφέρουν οι γονείς και η οικογένεια ενώ αργότερα τα ίδια κυκλώματα τα ενεργοποιούν οι σύντροφοι στο παιχνίδι και οι ρομαντικοί δεσμοί. … οι χαρούμενες εναρμονισμένες αλληλεπιδράσεις αποτελούν για το βρέφος ανάγκες όσο το τάισμα ή το ρέψιμο. Εάν στερηθούν μια τέτοια ανατροφή κινδυνεύουν μεγαλώνοντας να αναπτύξουν πρότυπα παθολογικής προσκόλλησης, με λίγα λόγια τα παιδιά που θα αναπτύξουν ενσυναίσθηση θα γίνουν και πιο ασφαλή. Τα παιδιά που θα ανατραφούν με αγχώδη τρόπο θα γίνουν και αυτά αγχώδη. Τα παιδιά που θα βιώσουν γονεϊκή ψυχρότητα και αποστασιοποίηση θα κλείνονται στον εαυτό τους  αποφεύγοντας συναισθήματα και ανθρώπους. Στην ενήλικη ζωή αυτά τα τρία πρότυπα θα οδηγήσουν σε ασφαλείς, αγχώδεις ή αποφευκτικές μορφές προσκόλλησης.

Οι περισσότερες νευρωνικές οδοί που αφορούν την αγάπη βρίσκονται μόνο στην κατώτερη οδό. Και αυτός ο οποίος θα προσπαθούσε να ορίσει την κοινωνική νοημοσύνη βασιζόμενος αποκλειστικά στη νόηση θα δυσκολευόταν πολύ να κατανοήσει αυτά που συμβαίνουν. Οι συναισθηματικές δυνάμεις που μας ενώνουν μεταξύ μας προηγήθηκαν της ανάπτυξης του λογικού εγκεφάλου. Οι λόγοι που αγαπάμε εντοπίζονται στον υποφλοιό παρόλο που η εκδήλωση της αγάπης μπορεί να απαιτεί προσχεδιασμό. Για να αγαπήσουμε επομένως σωστά χρειάζεται πλήρης κοινωνική νοημοσύνη ένα πάντρεμα της ανώτερης με την κατώτερη οδό, από μόνη της καθεμιά δεν αρκεί για να σφυρηλατήσει ισχυρούς ικανοποιητικούς δεσμούς.

Η στενοχώρια σκοτώνει τη μάθηση. Η αντίστοιχη μελέτη χρονολογείται από το 1960. Σε πρόσφατη μελέτη αποδείχθηκε πως όταν οι εξεταζόμενοι έγραφαν τεστ μόνο για εξάσκηση οι επιδόσεις τους ήταν κατά 10% υψηλότερες.,  απ’ ότι αν νόμιζαν ότι συμμετείχαν σε μια ομάδα με στόχο ένα χρηματικό έπαθλο. Το κοινωνικό άγχος εξασθενούσε την εργαζόμενη μνήμη. Περιέργως το έλλειμμα είναι μεγαλύτερο για τους πιο ευφυείς φοιτητές.

Από αυτή την άποψη τα πολύ δυσάρεστα συναισθήματα όπως η απέχθεια, η περιφρόνηση και ο έντονος θυμός αποτελούν το συναισθηματικό ισοδύναμο του παθητικού καπνίσματος  που καταστρέφει σιγά σιγά τους πνεύμονες. Το διαπροσωπικό ισοδύναμο των φαρμάκων που κάνουν καλό στην υγεία είναι αντίστοιχα τα θετικά συναισθήματα στο περιβάλλον μας. Μ’ αυτή την έννοια η κοινωνική ευθύνη αρχίζει εδώ και τώρα, όταν οι πράξεις μας μας επιτρέπουν την ανάπτυξη μιας βέλτιστης κατάστασης για τους άλλους.

Στο νου υπάρχει η ανώτερη και η κατώτερη οδός. Η ανώτερη ρυθμίζει τη λογική σκέψη και τις έννοιες. Αλλά η κατώτερη εκφράζει μια άλλης μορφής ζωντάνια που υπάρχει πίσω από τις λέξεις ... δεν εξαρτάται τόσο από αυτά που λέγονται όσο από το πιο άμεσο και προσωπικό άρρητο συναισθηματικό δεσμό.

ο αυτοματισμός της κατώτερης οδού την καθιστά ταχύτατη. η αμυγδαλή εντοπίζει με απίστευτη ταχύτητα τα σήματα του φόβου στο πρόσωπο κάποιου / σε μερικά άτομα ακόμη και σε 17 χιλιοστά του δευτερολέπτου. Αυτή η γρήγορη σύλληψη επιβεβαιώνει την ταχύτητα της κατώτερης οδού. η ταχύτητα είναι τόσο μεγάλη ώστε ο ενσυνείδητος νους να την αγνοεί παρά το γεγονός ότι μοπρεί να αντιλαμβανόμαστε μια αόριστη ανησυχία που προκύπτει από αυτή.

Καθρεπτικοί νευρώνες

κάνουν αυτό ακριβώς, αντανακλούν μια πράξη την οποία παρατηρούμε σε κάποιον άλλο ωθώντας μας να τη μιμηθούμε ή προκαλώντας μας την παρόρμηση να τη μιμηθούμε. αντιπροσωπεύουν ένα μηχανισμό που εξηγεί τους στίχους του παλιού τραγουδιού "όταν γελάς γελάει μαζί σου όλη η πλάση". είναι ευέλικτοι και διαφορετικοί από εκείνους των πιθήκων αντικατοπτρίζοντας τις περίπλοκες κοινωνικές ικανότητές μας. Δημιουργούν μια αμοιβαία ευαισθησία μεταφέροντας τον εξωτερικό κόσμο μέσα μας. Για να καταλάβουμε τον άλλο γινόμαστε ίδιοι με αυτόν τουλάχιστον εν μέρει. Μας επιτρέπουν να συλλαμβάνουμε τις προθέσεις των άλλων όχι μέσω της λογικής σκέψης αλλά μέσω της άμεσης προσομοίωσης με το συναίσθημα και όχι με τη σκέψη. Οι επιστήμονες το ονομάζουν συντονισμό εννοώντας το δεσμό εγκεφάλου με εγκέφαλο που σχηματίζει ένα κύκλωμα μέσω της κατώτερης οδού

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου